Ağır sanayi kavramı, genelde ağır ekipman ve makinelerin kullanıldığı ve büyük enerji tüketimi gerektiren endüstriyel faaliyetlerdir. Bu faaliyetler yüksek miktarda malzeme işleme üzerinedir. Ayrıca yüksek yatırım sermayeleri gerektirirken karmaşık üretim süreçlerine ihtiyaç duyulur. Ağır sanayi örneklerini maddeler halinde sıralayacak olursak;

 

1. Metal işleme, çelik üretim ve işlemesi yapan demir çelik endüstrisi
2. Maden çıkarma ve işleme faaliyetleri gösteren madencilik
3. Elektrik santralleri ve diğer enerji alt yapıları için enerji üretimi
4. Otomobil ve diğer taşıma araçlarının üretimini gerçekleştiren otomotiv sanayi
5. İlaç, gübre ve petrokimya gibi kimyasal ürünlerin üretildiği kimya sanayi
6. Sanayi ekipmanları, inşaat makineleri ve ağır makineler üreten makine üretimi endüstrisi şeklindedir.

Türkiye’de Ağır Sanayi Var mı?

Ülkemizde ağır sanayi bulunmakla beraber çok önemli bir yere sahiptir. Türkiye ekonomisinin temel taşlarından biri olan ağır sanayi, farklı bölgelerde yer alan büyük işletmelerden oluşmaktadır. Bunlar;

 

1. Demir – Çelik endüstrisinde faaliyet gösteren İsdemir, Erdemir ve Kardemir fabrikaları
2. Petrokimya ve kimya endüstrisinde hizmet veren Tüpraş ve Petkim
3. Otomotiv sanayisinde üretim yapan ve Sakarya, Bursa ve Kocaeli gibi illerde bulunan üretim üsleri
4. Makine ve ağır ekipman üretimi gerçekleştiren Hidromek, TÜLOMSAŞ
5. Enerji üretimi yapan Keban Hidroelektrik Santrali, Çatalağzı Termik Santrali ile beraber nükleer enerji için inşa edilen Akkuyu Nükleer Güç Santrali
6. Madencilik ve metalürjide ise dünyanın en büyük bor üreticilerinden olan Eti Maden, altın madenciliği yapan Koza Altın İşletmeleri şeklinde sıralanmaktadır.

Türkiye, ağır sanayi potansiyeli bakımından ihracat yapma kapasitesine sahiptir. Enerji, kimya, otomotiv ve çelik gibi alanlarda gerçekleştirilen yatırımlar sayesinde hem Avrupa hem de Orta Doğu bölgesinde çok önemli bir sanayi merkezi olarak bulunur. Ülkemizde ağır sanayinin olması bazı avantajları da beraberinde getirmiştir. Yatırım teşvikleri ve sanayi bölgelerinin oluşması ile birlikte genç ve dinamik iş gücü bu avantajlar arasındadır. Zorlukları ise yüksek enerji maliyetleri, ham madde bağımlılığı ve çevresel düzenlemeler olarak sıralanabilir.

Ağır Sanayinin Diğer Sanayilerden Farkı Nedir?

Ağır sanayi pek çok açıdan diğer sanayilerden ayrılır. Alt yapı ve teknoloji ile beraber üretim miktarları, yatırım gereksinimleri, enerji tüketimi, kullanım alanları gibi faktörler söz konusudur.

 

1. Ağır sanayinin çevresel etkileri daha büyüktür. Diğer sanayilerde azdır.
2. Ağır sanayi daha uzun ve karmaşık üretim süreçlerine sahiptir. Ayrıca yüksek teknolojiler, otomasyon aşamaları ve büyük endüstriyel makineler kullanılır. Hafif sanayilerin süreçleri daha basittir ve az karmaşıktır.
3. Ağır sanayi, endüstriyel ekipmanlar, yarı mamuller ya da ham maddeler üretir. Hafif sanayi ise doğrudan tüketiciye hitap eder.
4. Ağır sanayide çok yoğun bir enerji tüketimi söz konusudur. Hafif sanayide ise daha az ham madde ve enerji kullanılır.
5. Ağır sanayi yüksek ham madde gerektirir. Ayrıca büyük alt yapı yatırımları söz konusudur. Hafif ya da diğer sanayilerde sermaye gereksinimi çok daha azdır.
6. Yüksek miktarda malzeme ve ürün üretimi ağır sanayide yapılır. Hafif sanayide ise tüketiciye yönelik daha küçük ölçekli ürünler üretilir.

Sanayi Sektörü Kaça Ayrılır?

Sanayi sektörü ölçek ve üretim faaliyetlerini türüne göre 3 kategoride incelenir. Hafif, orta ve ağır sanayi olarak ele alınan bu sektörde detaylı bir sınıflandırma olarak temel ve ileri teknoloji sanayileri de eklenebilir.

Ağır sanayi, yüksek sermaye yatırımı gerektiren ve büyük ölçekli üretim yapan sanayidir. Enerji, petrokimya, demir çelik, madencilik gibi sektörlerden oluşur. Çevresel etkileri daha çok olabilen bu sanayi türünde ciddi düzenlemeler söz konusudur.

 

Hafif sanayi doğrudan tüketiciye yönelik ürünlerin üretildiği bir sanayidir. Ayrıca daha az enerji ve sermaye gerektirir. Tekstil, mobilya, beyaz eşya, elektronik, gıda ve içecek sektörü bunlara örnektir. Enerji tüketimi azdır ve esnek bir üretim süreci bulunur.

 

Orta sanayi hem ağır hem de hafif sanayinin ortasında yer alır. Üretim aşamaları karmaşık olmakla beraber genelde dayanıklı tüketim mallarıyla sınırlıdır. Otomotiv parçaları üretimi, ekipman ve makine üretimi, kimyasal ürünler ve plastik gibi malzemeler olarak sıralanabilir. Sermaye yatırımı ve enerji tüketimi orta düzeydedir. Geniş bir iş gücü ile büyük tedarik zinciri gerektirir. Özetle üretim sürecinde hem sanayi hem de tüketiciler için kullanılan ürünler yer alır.

 

Temel sanayiye bakıldığında farklı sanayi kolları için yarı mamul ve ham madde üreten bir sanayi türü olduğu söylenebilir. Alüminyum üretimi, çimento fabrikaları ve benzeri örnekler verilebilir. Yüksek teknolojiyle devam eden sanayide ise teknolojik yenilik gerektiren çalışmalar yapılır. Biyoteknoloji, uzay sanayi, havacılık ve mikroelektronik gibi sektörleri içerir.

Ağır Sanayi İşleri Nelerdir?

 

Ağır sanayide yapılan işler büyük makineler başta olmak üzere karmaşık ekipmanlar kullanılarak yapılır. Ayrıca yüksek hacimli üretim söz konusudur. Enerji üretimleri, büyük alt yapı projeleri, maden ve metal işleme gibi alanlarda yoğunlaşan ağır sanayi işleriyle ilgili detaylar aşağıda sıralanmıştır.

 

1. İnşaat ve çimento malzemeleri üretimi
2. İş makineleri üretimi
3. Endüstriyel ekipman imalatı
4. Ar-Ge ve ürün geliştirme
5. Havacılık parçaları üretimi
6. Askeri ekipman üretimi
7. Gemi yapımı ve onarımı
8. Deniz araçları için ekipman üretimi
9. Büyük proje inşaatları
10. Ağır ekipman kullanımı
11. Maden çıkarma, işleme, zenginleştirme ve ayrıştırma işlemleri
12. Maden üretim ve döküm süreçleri
13. Nükleer enerji üretimi
14. Hidroelektrik santral işletimi
15. Termal santral işletimi
16. Otomotiv sanayi parça ve ekipman üretimi
17. Rafineri işlemleri
18. Kimyasal ürün üretimi
19. Endüstriyel atık yönetimi
20. Çelik imalatı
21. Döküm işleri
22. Endüstriyel parça üretimi

Görüldüğü üzere birçok endüstride ağır sanayi işleri yapılmaktadır. Ülke ekonomilerine ciddi bir katma değer yükleyen bu işler ayrıca yüksek istihdam imkanları sunmaktadır. Bunların yanı sıra çevresel etkileri sebebiyle sıkı düzenlemelere tabiidir.

Sanayi Sektörü için En Önemli Alt Sektör Nedir?

Ekonominin temel taşlarından biri olan sanayi sektörünün bazı önemli alt sektörleri bulunuyor. Başta enerji üretim ve dağıtımı olmak üzere otomotiv sanayi, petrokimya, metalurji ve çelik sanayi, elektronik ve teknoloji gibi sanayiler alt sektörleri oluşturur. Sanayi sektörü için en önemli alt sektör konusunda ise çelik ve petrokimya ile otomotiv, teknoloji ve enerji üretimini sıralayabiliriz.

 

Enerji üretimi, sanayi üretimlerinin en önemli aşamasıdır. Aslında tüm sanayi kollarının düzenli bir şekilde gelişmesi ve çalışması enerjiye bağlı olarak gerçekleşir. Bu yüzden sanayinin en kritik alt sektörü olarak tanımlamak mümkündür. Öte yandan otomotiv ve teknoloji sektörü de ciddi anlamda önemlidir. Çünkü geniş bir tedarik zincirini kapsamakla beraber istihdam kapasitesi ekonomide ciddi bir yere sahiptir. Ek olarak dijitalleşme, teknolojik ve diğer tüm gelişmeler ile sanayideki dönüşümü hızlandırır. Son olarak çelik ve petrokimya alt sektörleri de birden fazla sanayi kolunun ham maddesini sağlar. Haliyle üretimin de temelini oluşturur.

Ağır Sanayide Üretilen Ürünler Nelerdir?

Ağır sanayi yüksek hacimli ve büyük ölçekli ürünlerin üretildiği çok önemli bir sanayi koludur. Bu süreçte pek çok uygulamayı bünyesinde barındırır. Ağır sanayide üretilen ürünler ve kullanım alanları aşağıda kategorize edilmiştir;

 

1. Makine ve Ekipman: Torna tezgahları, buldozer, vinç, buhar türbinleri, pres makineleri, kazanlar, hidrolik sistemler.
2. İnşaat Malzemeleri: Camlar, fayanslar, betonarme yapı ürünleri, kiriş, prefabrik kolonlar, tüp geçit elemanları, köprü ve yol projelerinde kullanılan temel malzemeler.
3. Demir ve Çelik Ürünleri: Çelik levhalar, çubuklar, rulo çelik, kütük ve slab, döküm ürünlerinden olan vana ve boru elemanları ile paslanma çelik ürünler.
4. Metal ve Alaşımlar: Alüminyum levhalar, folyo, profiller, bakır ve pirinç ürünler, nikel alaşımlar ve titanyum maddeli yüksek dayanımlı alaşımlar.
5. Otomotiv ve Ulaşım: Endüstriyel ve ticari araç ekipmanları, yük gemileri, tankerler, askeri ve yolcu gemileri ile beraber ray, vagon ve bağlantı elemanları, uçak motor parçaları, uçak gövdeleri.
6. Petrokimya Ürünleri: Tarımda kullanılan fosfatlı ya da azotlu gübreler, PVC ve diğer plastik ham maddeler, otomotiv ve tekstilde kullanılan lastik ürünler.
7. Savunma Sanayi Ürünleri: Radar sistemleri, askeri uçaklar, füze savunma sistemleri, ağır ve hafif silahlar, füzeler, mermiler ve askeri araçlar.
8. Gemi İnşa ve Denizcilik: Gemi motor ve pervaneleri, petrol ve doğal gaz platformları, denizaltı boru hatları, büyük gemiler.
9. Altyapı ve Ulaşım: Boru hatları, köprü ve tünel ekipmanları, elektrik direk ve kabloları.