Yönetim, bilim ya da endüstri alanlarında kullanılan ve işlerin makineler vasıtasıyla sürdürülmesini sağlayan sistemlere otomasyon sistemleri denir. Artık kurumsal hayatın her alanında yerini alan bu uygulamalar sayesinde bilgileri değiştirmek, depolamak, aktarmak, toplamak ve verileri yönetmek gibi işlemler sorunsuz olarak tamamlanır. İnsan müdahalesi olmadan verilerin işlenmesini sağlayan bu sistemlerin hata riskini en aza indirdiği unutulmamalıdır. Yapısal olarak tam ve yarı otomasyon şeklinde ikiye ayrılan bu sistemlerin birbirinden farklı faydaları bulunmaktadır.

 

Otomasyon sistemleri temelde 3 farklı görev üstlenmektedir. Tekrar eden görevlerin otomasyonu, veri işleme ve yarı – tam olarak tercih edilen bu sistemler verimliliği ciddi oranda artırmaktadır. Ayrıca hata oranı düşük olmakla beraber iş gücü ihtiyacını azaltarak maliyetleri düşürür. Bunlarla beraber işletmelerin daha esnek ve hızlı olmasını sağlarken rekabet avantajı sunmaktadır. Son olarak otomasyon sistemleriyle aşağıdaki iş süreçleri otomatikleştirilebilir;

 

• İşlemlerin takibi
• Veri silme
• Tarama
• Veri girişi
• Çalışan yönetimi
• Fatura yönetimi
• Belge yönetimi

 

Otomasyon Sistemleri Nedir?

 

Otomasyon sistemleri kurumların veya şirketlerin bilişim ve yönetim teknolojileri başta olmak üzere birçok bilimsel çalışmada insan gücünü değil, otomatik olarak tercih ettiği sistemlerin tamamını içerir. Genelde sistem içerisinde olan işler ağır iş yükü oluşturur ve tekrar eder. Bu durum bireylere zamandan tasarruf konusunda olumsuz etki yaratırken verimliliği de düşürür. Fiziksel işler de insan sağlığı adına tehlike oluşturduğu için otomasyon sistemlerinden faydalanmak her zaman mantıklı bir seçimdir.

 

Bu sistemlere başvurulmasının bir diğer nedeni, uzun zaman alan çalışmalarda hata riskinin var olmasıdır. Doğal olarak bireyler dikkatlerini uzun soluklu çalışmalarda kaybedebilir ve bu durum hataları beraberinde getirir. Söz konusu hataların tespiti, düzenlenmesi ve verilerin tekrar girilmesi de yine zaman kaybettirecektir. İşte bu kapsamda devreye giren otomasyon sistemleri sayesinde insanların hayatı kolaylaşır ve işler daha verimli bir şekilde devam eder.

 

Otomasyonun en temel amacı, iş süreçlerinin verimliliğini artırmak ve işletmelerle rekabet ortamı yaratmaktır. Tek ya da birden fazla teknolojik bileşenin kullanıldığı bu sistemler; robotlar, sensorlar, mantık denetleyicileri ve veri analitiği bileşenlerden oluşmaktadır. Endüstriyel sektörlerde daha yaygın olduğu bilinse de artık ev ve ofis ortamlarında da otomasyondan yararlanılır. Ayrıca ulaşım sektöründe de sık sık bu sistemler kullanılmaktadır. Örneğin günümüzdeki güvenlik ve ısıtma sistemlerinde, evdeki aydınlatmada ya da ofislerdeki raporlama ve veri işleme aşamalarında otomasyon sistemleri tercih edilir.

 

İşletmelerin daha verimli bir şekilde çalışmasını sağlayan otomasyon sistemleri, süreçleri standart hale getirir. İnsan hatalarını düzelttiği için üretim kapasitesini de artırır. Öte yandan işletmelerin rekabet gücü bu sistemler sayesinde yükselmektedir. Elbette otomasyon aşamalarının sorunsuz devam edebilmesi için doğru teknolojik seçimler ve dikkatli bir planlama söz konusu olmalıdır. Günümüz işletmeleri otomasyonun hem avantajlarını hem de dezavantajlarını bilerek hareket etmeli ve personellerine gerekli eğitimleri vermelidir.

 

Otomasyon sistemleri hakkında bu bilgileri paylaşırken sistemin hangi süreçlerden geçerek kurulum yapılması gerektiği bilinmelidir. Bu aşamalar açıklamalarıyla beraber aşağıdaki gibi sıralanmaktadır;

 

• İhtiyaç Analizinin Yapılması: Kurulum aşamasında ilk adım her işletmenin ihtiyacını belirlemesidir. Süreçlerden hangilerinin otomatik hale getirileceği, görev tekrarlamasının nasıl olacağı ve verimlilik hedefinin saptanması gerekir. Bu sorulara yanıt arayan her işletme iş akışı ve sorunlarının analizi yapıldıktan sonra otomasyon sistem kurulumuna geçebilir.
• Sistem Seçim ve Tasarımının Yapılması: İşletmeler ihtiyaçlarını belirledikten sonra uygun sistemi seçmelidir. Yani donanım ve yazılım bileşenlerinin artık belirlenmesi gerekecektir. Bunlarla beraber sisteme hangi özelliklerin eklenmesi gerektiğine karar verilir.
• Kurulum Aşaması: İhtiyaca göre verilen kararın ardından otomasyon kurulum aşamasına geçilir. Donanım yerleştirilmesi ve yazılımın yüklenmesi bu süreçte tamamlanır. Uzman ekipler tarafından gerçekleştirilen kurulumun ardından sistemin çalışma durumu test edilecektir.
• Entegrasyon İşlemleri: Her işletme kendi iş süreciyle beraber otomasyon sistemini entegre etmelidir. Entegrasyon, sistemin mevcuttaki diğer donanım ve yazılımlarla uyumlu çalışmasını sağlar. Ayrıca sistemler arası iletişim ve veri akışının sorunsuz sağlanması adına entegrasyonun çok önemli olduğunu söylemek mümkündür.
• Eğitim ve Kullanım Süreci: Otomasyon sistemlerinin verimli ve sorunsuz kullanılması adına gerekli eğitimlerin sağlandığı süreçtir.
• Bakım ve İzleme Aşaması: Kurulum sona erdikten sonra artık sistem performansı takip edilir ve gerekli bakım süreci de uygulanmalıdır. Otomasyon sistemlerinin verimliliğinin artması ve uzun ömürlü kullanılması için mevcut sorunlar da tespit edilip giderilmelidir.

 

Otomasyon Sistemleri Ne İşe Yarar?

 

Otomasyon sistemleri adından da anlaşılacağı üzere herhangi bir işin otomatik hale getirilmesini sağlayan sistemlerdir. Aslında temel işlevine bakacak olursak; makine ile insan arasında iletişim kuran ve birçok alanda yapılacak işlerin otomatikleştirilmesini sağlamaktır. İş yükünün azalmasını destekleyen bu sistemler ayrıca maliyet açısından şirketlere pek çok fayda sağlar. Bu kapsamda otomasyonun genel özelliklerine bakacak olursak;

 

• İşlerin tekrar etmesini destekleyen yapıdadır.
• Farklı sektörlere rahatlıkla entegre olabilir.
• Analiz ve hesaplama yapma özelliğine sahiptir.
• Akıllı telefon ya da bilgisayarlar üzerinden takip edilebilir.
• Olumsuz herhangi bir durumda otomasyonlar kendini kapatabilme özelliğini devreye alır.
• En son teknolojik gelişmelere göre kendini sürekli günceller.
• İnsan ve makine arasındaki iletişimi sağlar.
• Daha fazla bireyin yapacağı işi sayı olarak azaltır ve avantaj sağlar.
• Bu sistemler insanların ve şirketlerin işlerini hızlandırma – kolaylaştırma özelliğine sahiptir.

 

Otomasyon Sistemlerinin Faydaları Nelerdir?

 

Otomasyon sistemlerinin çok sayıda faydası bulunmaktadır. Bunlar açıklamalarıyla beraber aşağıda paylaşılmıştır;

 

• Ölçeklenebilirlik: Günümüzde bireylerin manuel yürüttüğü işlerin tamamı ölçeklenebilir olmadığından verimlilik düşmeye devam edebilir. Bu kapsamda otomasyon sistemleri birden fazla insanın görevini tek başına yapacağından iş yükünü azaltır ve pratik bir şekilde yönetebilir. Bu durum işlerin ölçeklenebilir hale gelmesini sağlar.
• Müşteri Memnuniyeti: Artık her birey hizmet ve ürünlere hızlı bir şekilde ulaşmayı istemektedir. İş süreçlerinde kullanılan otomasyon sistemleri de hizmet taleplerine daha hızlı yanıt verir. Bu sayede işletmeler otomasyon kullanarak müşteri memnuniyetinde her zaman bir adım öne geçmektedir.
• Gelişmiş Güvenlik: Otomasyon sistemleri gelişmiş güvenlik önlemleri sunar. Çünkü rol tabanlı erişim kontrol ve şifreleme gibi denetimlere sahiptir. Ayrıca otomatik veri silme özelliği sayesinde şirketlerin verileri her zaman korunmaktadır.
• Kayıtların Denetlenebilmesi: Otomasyon sistemlerinde kayıtlar talep edildiği her zaman incelenebilir. Yani hangi personelin ne zaman hangi işi yaptığı ve iş sürecinin adım adım takibi izlenebilir.
• Kalite: İşlerin belirli bir standarda uygun yapılması her zaman mümkün olmayabilir. Tam da bu noktada otomasyon sistemleri devreye girer ve görevleri anlık olarak takip eder. Bu sayede belirlenen işin kuralları dışına çıkılmayacağından kaliteli bir süreci beraberinde getirir.
• Minimum Hata: Günümüzdeki en yetenekli ve tecrübeli çalışanların da hata yapma riski yüksektir. Fazla iş yükü, dalgınlık, unutkanlık veya dikkat eksikliği gibi durumlar hata oranını artırır. Ancak otomasyon kullanarak bu hatalar minimum seviyeye indirilebilir.
• Yüksek Verimlilik: İşletmelerin işlerini en az maliyetle tamamlayan otomasyon sistemleri ayrıca daha güvenli çalışır. Bu da yüksek verimlilik anlamına gelir.
• Daha Çok Üretim: Üretimde artış kriteri her zaman otomasyon sistemleriyle mümkündür. Çünkü aynı anda birden fazla görevi tamamlayabilen bu sistemler ayrıca iş sürecini hızlandırmaktadır. Daha çok üretim daha çok kâr anlamına gelir.
• Zaman Tasarrufu: Otomasyon sistemleri her daim zamandan tasarruf sağlar.

 

Otomasyon Sistemlerinin Kullanım Alanları

 

Otomasyon sistemlerinin kullanım alanları genişlemektedir. Genel olarak bu alanlara baktığımızda;

 

• Depolar
• Sera alanları
• Endüstriyel makine alanları
• Muhasebe
• İmalat sektörü
• Sağlık sektörü
• İçecek ve gıda sektörü
• Taşımacılık ve lojistik
• Güvenlik
• Fabrikalar
• Öğrenci bilgi sistemleri
• Kütüphaneler
• Akıllı binalar
• Barkod okuma sistemleri şeklinde sıralayabiliriz.

 

Genelde kurumsal hayatta karşılaştığımız otomasyon sistemleri artık farklı departmanlarda da yerini almıştır. Paylaşma, kaydetme, sınıflandırma ve dosyalama gibi uygulamalarda kullanılırken kargolama ve ürün taşıma aşamalarında da tercih edilmektedir. Aslında otomasyon sistemleri görüldüğü üzere yaşamın her alanında karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde en çok tercih edilen otomasyon süreçleri ve açıklamaları aşağıdaki gibidir.

 

• Endüstriyel Makine Otomasyonu: Herhangi bir ürünün üretimi sırasında işletmelerin verimliliğini artıran otomasyon türüdür. Robotlar ile makinayı yapay zekayla bir araya getiren bu sistemler genelde kısıtlı zamanda daha fazla üretim yapabilmek amacıyla tercih edilir. Normal şartlarda insanların aktif olduğu her alanda görev yaparken asıl amacı en kısa zamanda ürünlerin sağlam üretilmesini sağlamaktır.
• Mantıksal Denetleyici Otomasyonu: PLC olarak da bilinen bu tür sistemlerde özel programlar kullanılmaktadır. O halde fabrikalarda üretim amaçlı çalışan makinaların programlanabilir olması adına otomasyon sistemlerine başvurulabilir. Kullanıcıdan kullanıcıya göre değişen bu sistemlerde herhangi bir hata oluşması halinde yetkili kişiye otomasyon aracılığıyla bildirim gönderilir. Bilgisayar ile çalışmayan ve aynı anda birden çok işi koordine edemeyen bu sistemler tek bir işin sürekli tekrar edilmesini sağlar. Yani aynı anda aynı komutlara sahip olan işlerin çalışması için tercih edilmektedir.
• Muhasebe Otomasyonu: Muhasebede banka işlemleri, cari takipler, satış ve alış faturalarını inceleme gibi süreçler söz konusudur. Ciddi zaman kaybına neden olan bu durumlar için muhasebe otomasyon sistemleri kullanılabilir. Tek bir yerden koordine edilebilen bu işlemler sayesinde iş yükü azalırken süreçteki hata ve yanlışların önüne geçilebilir. Özellikle de yılsonu ya da ay sonu gibi dönemlerde muhasebe işlerinin yoğun olması, birden fazla işin yürütülmesi gibi durumlar artık otomasyonlar aracılığıyla gerçekleşir.
• Market Otomasyonu: Raflarda yer alan ürünlerin günlük satışı veya ürün âdeti gibi özellikleri, otomasyon sistemleri sayesinde daha hızlı ve eksiksiz tamamlanır. İnsan gücü kullanıldığında bu bilgilerin toplanması ya da deftere hatasız geçirilmesi zaman alabilirken birçok yanlışı beraberinde getirebilir. Otomasyonun marketlerde kullanılması ayrıca iş ve zamandan tasarruf anlamına gelir. Çalışanlar bu sayede yaptığı işlemleri kısa sürede anlarken stok envanteri hakkında da anlık takip yapılabilir.
• Sera Otomasyonu: Seralarda da otomasyon sistemlerin kullanılmaktadır. Bu sayede bitkilerin ihtiyacı olan nem miktarı otomatik olarak saate göre değiştirilirken sıcak bitki türüne göre ayarlama yapılabilir. Ayrıca serada yetişen bitkinin ihtiyaç duyduğu rüzgar yönü otomasyonla ayarlanırken bitkilerin büyüme süreci de otomatik olarak bu sistemlerle kaydedilir.
• Aydınlatma Otomasyonu: Hem büyük hem de küçük yapılarda her zaman ihtiyaç duyulan aydınlatma uygulamaları, otomasyonla uzaktan kullanılabilir. Bununla beraber akıllı evlerde ışıkların açık unutulduğu durumlarda yine otomasyon sayesinde otomatik kapatılabilir. Şirketlerde de bu otomasyonlar kullanılırken ciddi oranda enerji harcamaları düşürülebilir.
• Depo Otomasyonu: İşletmelerdeki önemli bir departman olan depolara stokların güncel tutulması, kargolama süreçleri ve listelenmesi, otomasyon sistemleri sayesinde yapılır. Ayrıca depolarda stok sorununun önüne geçen bu sistemler siparişlerin sorunsuz iletilmesini sağlar.
• Eğitim Otomasyonları: Öğrenci bilgilendirme süreçlerinde uzun yıllardır otomasyon sistemleri kullanılmaktadır. Ders programlarının takibi, not bilgisi ve sınıf durumları bu sistemler üzerinden takip edilir. Ayrıca notların otomatik olarak tarayıcıya aktarılması ya da öğrencilerin kendi bilgilerini düzeltme aşamasında da otomasyonlar tercih edilmektedir.
• Fabrikalarda Otomasyon: İş gücü gerektiren her alanda artık otomasyon sistemlerine yer verilmektedir. Ayrıca kayıtların tutulduğu alanlar, takip etme ve listeleme gibi işler otomasyonlar sayesinde kontrol edilebilir. Ek olarak ağırlık kaldırmaya yönelik tüm işlerde iş gücünü azaltmak amacıyla otomasyonlardan yararlanılmaktadır.
• Akıllı Evlerde Otomasyon: Son dönemlerin yaygınlaşan uygulamalarından olan akıllı evlerde otomasyon önemli bir yere sahiptir. Bu sistemlerle uzaktan kontrol edilen evlerde enerji tasarrufu sağlanırken tehlikeli durumlarda da yine gerekli müdahale sağlanabilir.

 

Sanayide Otomasyon Sistemleri

 

Sanayide otomasyon sistemleri maliyetleri düşürmek ve verimliliği artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Bu sürecin başarıyla uygulanması adına aşağıdaki alanlar ön plana çıkmaktadır. Ayrıca sanayide kullanılan otomasyonlar genelde lazer markalama cihazları üzerinden tercih ediliyor. Ürünleri markalarken lazer makinaları kullanılmakla beraber bu süreçler aşağıdaki faydaları beraberinde getirir;

 

• Bakım ve İzleme Süreci: Sanayide makinelerin durumu sürekli izlenmelidir. Bu sayede bakım ihtiyaçları önceden tespit edilebilir. Arıza sürelerini azaltan ve üretim kesintilerini minimuma indiren bu aşamalar otomasyon sistemleriyle mümkündür.
• Akıllı Fabrikalar: Akıllı fabrikaların temelini oluşturan otomasyon sistemleri, verimli üretimi beraberinde getirmiştir. Üretim aşamalarının optimize edilmesi, sürekli izlenmesi gibi aşamalar, rekabet açısından ciddi avantajlar sağlamaktadır.
• Lojistik ve Depo Yönetimi: Depo yönetiminde önemli bir yere sahip olan otomasyon sistemleri malzeme boşaltma, yükleme ve taşıma gibi işlemleri gerçekleştirir. Ayrıca bu süreçleri hızlandıran otomasyon, hata oranını en aza indirir.
• Kalite Kontrol: Sanayide otomasyon sistemleri, yazılımlar ve sensörlerden destek alır. Ürünlerin kalite standartlarına uygun olup olmadığı da bu şekilde anlaşılır. Ek olarak hatalı ürünler de sanayi aşamasından çıkarılır.
• Enerji Yönetimi: Sanayide enerji kullanımı ciddi maliyetleri beraberinde getirir. Ancak otomasyon sistemleri sayesinde soğutma, ısıtma ve aydınlatma uygulamalarında otomatik kontrol sağlanır ve tasarruf sağlanır.
• İmalat ve Üretim: Sanayide üretim yaparken otomatik makineler ve robotlar kullanılmaya başlanmıştır. İşlemleri hızlandıran bu süreç ayrıca kalite kontrol, paketleme ve malzemelerin taşınmasına da yardımcı olur. Üretimde hatanın azaltılmasını sağlayan sanayide otomasyon sistemleri doğal olarak müşteri memnuniyeti sağlar.

 

Endüstriyel Otomasyon Sistemleri

 

Endüstriyel otomasyon sistemleri üretimde daha güvenilir ve verimli sonuçlar almak için kullanılır. İnsan gücünün yerini alan bu sistemler maliyetleri düşürmek, üretimi artırmak ve kaliteyi yükseltmek amacıyla tercih edilir. Temel özellikleri ve avantajları açıklamalarıyla beraber aşağıdaki gibidir. Öte yandan lazer markalama teknolojisi de bu otomasyon sistemleri arasında yerini almıştır.

 

Endüstriyel otomasyon sistemlerinin temel özellikleri;

 

• Veri Analizi: Endüstride verilerin toplanması ve analiz edilmesi açısından otomasyon çok önemli bir yere sahiptir.
• Kontrol: Üretim aşamalarının izlenmesi ve yönetilmesi, otomasyon ile daha kolay hale gelmiştir.
• Robotik Sistemler: Endüstriyel otomasyonda robotlar kullanılır. Bu süreçte kalite kontrol, paketleme ve montaj gibi işlemler otomatik tamamlanır.

 

Endüstriyel otomasyon sistemlerinin avantajları;

 

• Güvenlidir: Tehlikeli kategoride sayılan işler robotlar tarafından yapıldığından iş yeri güvenliği artar. Haliyle iş kazalarının da önüne geçilir.
• Esnektir: Üretim sürecindeki değişimlere hızlıca ayak uydurabilen endüstriyel otomasyon sistemleri, daha az zamanda çok iş yapılmasını sağlar.
• Kalitede Artış Yaşanır: İnsan hatalarını en aza indirerek ürün kalitesini artıran otomasyon, standartları da korumaktadır.
• Verimlilik Yüksektir: Günün her saatinde kesintisiz çalışabilen bu sistemler sayesinde daha fazla üretim gerçekleşir.
• Maliyet Düşüktür: İnsan gücüne olan ihtiyacı azaltan endüstriyel otomasyon sitemleri uzun vadede maliyeti ciddi oranda azaltır.

 

Endüstriyel otomasyon birçok sektörde kullanılır. İmalat sanayi, enerji yönetimi, otomotiv sektörü, içecek ve gıda sektörü ile tekstilde bu sistemlerden yararlanılır. Hem endüstriyel hem de sanayi otomasyon sistemlerinde lazer makinaların önemi büyüktür. Bu cihazlar sayesinde ürünler daha kaliteli ve tanınabilir hale gelir.